Schokland verlaten - Een reconstructie van de ontvolking in 1859

Bruno Klappe & Wim Veer
Schokland verlaten - Een reconstructie van de ontvolking in 1859.
Uitgever: IJsselacademie
Jaar van uitgave: 2009
ISBN 978-90-6697-199-8
Het boek is inmiddels uitverkocht.

Tekst op de achterkant van het boek "Schokland verlaten":

In de zomer van 1859 vond een drama plaats dat uniek is in de Nederlandse geschiedenis: de complete bevolking van Schokland verliet het eiland. Nadat een jaar eerder een wetsvoorstel ter ontvolking van Schokland door het parlement was goedgekeurd, moesten de Schokkers – een kleine 700 mensen in totaal – nu elders een nieuw bestaan gaan opbouwen. Hoewel het eiland niet aan de golven van de Zuiderzee werd prijsgegeven, betekende 1859 wel het einde van de bewoningsgeschiedenis van Schokland, die teruggaat tot in de Middeleeuwen.
Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Hoe is de beslissing om het eiland te ontvolken tot stand gekomen, en hoe verliep de uitvoering van dat besluit? En niet in de laatste plaats: hoe
verging het de Schokkers nadat ze hun geliefde geboortegrond vaarwel hadden moeten
zeggen? Deze vragen staan centraal in "Schokland verlaten - Een reconstructie van de
ontvolking in 1859" van Bruno Klappe en Wim Veer. De auteurs doen hun relaas aan de hand
van een minutieus onderzoek van de overgeleverde bronnen: ambtelijke correspondentie,
rapporten, Handelingen van Tweede en Eerste Kamer, maar bijvoorbeeld ook ingezonden
brieven en berichten in de pers. Stapsgewijs, bijna van week tot week en van maand tot
maand, volgen we het proces dat uiteindelijk zou uitmonden in de conclusie dat de Schokkers moesten vertrekken. Niet eerder werd een zo compleet overzicht samengesteld van alle beschikbare archiefgegevens. Het biedt Klappe en Veer ook de gelegenheid een antwoord te formuleren op misschien de meest cruciale vraag: was er inderdaad sprake van een min of meer gedwongen ontruiming van Schokland? Of kunnen we beter spreken van een collectieve evacuatie, op basis van vrijwilligheid?
Hoewel het accent in Schokland verlaten ligt op de toedracht van de ontruiming, ontbreekt de menselijke dimensie zeker niet. Zo is er een portrettengalerij opgenomen van alle bekende foto's van geboortige Schokkers, en een verzameling bidprentjes voor overleden eilanders.
Uniek zijn verder de kadastrale plattegronden van de buurten op Schokland, met een
uitgebreid overzicht van de bewoners en de bedragen die zij ontvingen als compensatie voor hun vertrek. Mede door dit soort persoonlijk getint illustratiemateriaal, en door de luxe
uitvoering van de publicatie, wil Schokland verlaten ook een gedenkboek zijn: een waardig
monument ter nagedachtenis aan een verdwenen bevolkingsgroep.

Op de site transisalania.blogspot.com stond het volgende over het boek "Schokland
verlaten":

Een standaardwerk is volgens de Van Dale ‘een werk waaraan blijvend gezag wordt
toegekend’. Heel wat standaardwerken zijn al weer vervangen door nieuwe standaardwerken, maar dat zal met Schokland verlaten niet gebeuren. De auteurs Bruno Klappe & Wim Veer reconstrueerden een unieke gebeurtenis: de ontruiming op last van de Rijksoverheid van het eiland Schokland in 1859. Een kleine 700 bewoners braken hun huizen af en bouwden ze weer op (of kochten of huurden een nieuw huis) op het vasteland. De meesten vertrokken naar Kampen, waar een nieuwe wijk in Brunnepe werd gebouwd, maar ook in andere plaatsen in Noordwest-Overijssel ontstonden Schokker wijken. De paar wevers die Schokland rijk was vertrokken naar Nijverdal waar werk genoeg was voor hen.
Schokland behoorde tot 1806 gedeeltelijk tot Noord-Holland (het noordelijke – katholieke -
Emmeloord) en gedeeltelijk tot Overijssel (het zuidelijke – hervormde - Ens met de kernen
Zuiderbuurt en Middelbuurt). Vanaf 1806 behoorde Schokland tot Overijssel, totdat de
provincie Flevoland een feit werd.
In de jaren veertig van de 19e eeuw was Schokland de armste gemeente van Nederland. Het
drassige eiland, dat grotendeels bestond uit modder en waar geen bomen groeiden, kende
maar één middel van bestaan: de visserij. En als het met de visvangst tegenzat waren de
Schokkers afhankelijk van inzamelingsacties, die in de Kamper Courant en andere, ook
landelijke kranten, aangekondigd werden. Het was verschrikkelijk afzien voor de bewoners,
vooral tijdens de winter en tijdens stormen die het eiland teisterden – er was geen enkele
beschutting.
Een pastoor liet zijn superieur weten: ‘hier ellendig en eeuwig ellendig, och hoe rampzalig. Ik
heb het onaangename van deze standplaats wel gevoeld, zoals al mijn voorgangers, omdat
bijna ieder van hen gezocht heeft zo spoedig mogelijk van hier weg te komen’. Toch was het
niet allen kommer en kwel: waar men in de grote steden in kelderwoningen wegkwijnde,
hadden de Schokkers gezonde buitenlucht en een overvloed aan verse vis als voedsel.
De auteurs van Schokland verlaten beschrijven nauwgezet van maand tot maand, aan de hand van alle archiefstukken, waaronder veel briefwisselingen, hoe de plannen tot de ontruiming vorm kregen. Alles wat er maar aan informatie voorhanden is over de ontruiming zelf, de personen, de vergoedingen die men kreeg, waar men terechtkwam is door de auteurs gepubliceerd in een groot formaat boek, met vele illustraties, 320 pagina’s dik. Zelfs alle beschikbare foto’s en bidprentjes van ‘geboren’ Schokkers zijn afgebeeld. Een compleet
standaardwerk dus over dit specifieke onderwerp.
Iedereen met de naam Botter, Diender, Corjanus, Karel, Klappe, Konter en Toeter vindt
informatie over zijn of haar voorouders in dit boek. Voor alle historisch geïnteresseerden zou
het mooi uitgegeven boekwerk een aanwinst voor de boekenkast kunnen zijn.

Een fragment van dit boek is te zien op:

https://issuu.com/slotemakersantema/docs/boek-schokland


Terug naar Boeken.